Als je een late adapter bent zoals ik, en als je een boek pas gaat lezen een jaar nadat Matthijs van Nieuwkerk en je vriendin je daartoe hebben aangespoord, dan is de neiging groot om te denken dat jij de allerlaatste bent die zo’n boek leest. De rest van Nederland heeft het natuurlijk allang uit!

De praktijk wijst uit dat het meevalt, dus gebruik ik deze plek graag om even met u stil te staan bij het boek Sapiens van historicus Yuval Noah Harari. Niet alleen omdat het meesterlijk geschreven is en getuigt van breed maatschappelijk en wetenschappelijk inzicht, maar vooral ook omdat Harari’s inzicht in wat de mens onderscheidt van andere soorten nauw raakt aan het vak dat wij met elkaar beoefenen: het neerzetten van verhalen die ertoe doen.

Lars Kuipers © 2017
Foto: Nils van Houts

Heel in het kort komt het hierop neer: het scheppen en delen van verhalen stelt ons als soort in staat om samen te werken op een schaal en manier die evolutionair nog nooit eerder is vertoond. Wat mensen kunnen, is een verhaal neerzetten dat geen directe connectie heeft met de fysieke werkelijkheid, met al zijn tastbare dingen en personen, en onze collectieve daadkracht inzetten om met duizenden of zelfs miljoenen tegelijk dat verhaal werkelijkheid te maken. Dat geldt voor een bedrijf dat auto’s produceert – Harari gebruikt als voorbeeld de multinational Peugeot, die honderdduizenden auto’s kan produceren maar toch heel iets anders is dan de auto van die naam – maar ook voor een ideaal, een geloof of zelfs een hele samenleving.

Apple, het internet, het gelijkheidsbeginsel, de verkeersregels, de aandelenbeurs, verzekeringen, de Groot Nederlandse Gedachte – het zijn allemaal verhalen waarin een groep mensen gelooft en zonder gelovigen blijft er weinig van over. Wie die stelling kwestieus vindt, denke eens terug wat er gebeurde met het bankimperium van Dirk Scheringa of Icesave – de glimmendste banken met de hoogste rentepercentages, in een paar weken gereduceerd tot nul.

Dat gedeelde geloof is een groot goed, want wie zou er anders zo gek zijn om – noem eens wat – in een blikken voertuigje te stappen om op een strook asfalt te gaan rijden tussen talloos veel andere vergelijkbare voertuigen, met een snelheid die voertuig en rijder in een seconde kan veranderen in een onherkenbare hoop staal en vlees? De afspraken die we daarover hebben gemaakt en vastgelegd in verkeersregels, en ons collectieve geloof in die afspraken, maakt het ons mogelijk om niet ons eigen voedsel te verbouwen, onze ouders te bezoeken aan de andere kant van Nederland en in huis te halen wat we nodig hebben zonder ooit een winkel van binnen te zien.

Voor ons als professionals, en voor mijzelf in ieder geval, durf ik wel te stellen dat het geloof in de relevantie van je verhaal je in staat stelt dat verhaal beter neer te zetten. Een verhaal waar ik echt in geloof is bijvoorbeeld dat van de rechtsstaat. Bij Schinkelshoek & Verhoog weet ik me op dat punt in goed gezelschap. Het is niet voor niks dat we ons op dit moment bezighouden met het nieuwe Wetboek van Strafvordering. De spelregels van onze rechtsstaat zijn toe aan groot onderhoud, en de rechtsstaat is ook weer zo’n verhaal dat zijn gelovigen behoeft. Daarover meer een volgende keer. Wie op dit moment al meer wil weten, kan bijvoorbeeld de podcast beluisteren die radiomaker Elger van der Wel voor ons maakte.

 

Lars Kuipers, 31 mei 2021